«حال سرمدی»، تأویلی بر نگاره «خسرو و شیرین»
نویسنده
چکیده مقاله:
طرح مقوله جمع اضداد در عالم محسوس و تقارن حوادث و زمان‌های متوالی و پیاپی درآن‌واحد و به‌طور یکجا محال و غیرممکن است و لذا به نظر می‌رسد که نمایش هم‌زمان مراتب پیوسته و ویژگی ساختاری منحصربه‌فرد در نگاره‌های ایرانی و به‌طور اخص نگاره خسرو و شیرین آشکارا بر وجود زمان و مکان دیگری دلالت دارد؛ چنانچه این بار شاهد نمایش هم‌زمان دو فضای مجزا، دو زمان (دو آسمان شب و روز) درآن‌واحد در یک تصویر هستند. این ویژگی و این ترکیب شگفت پیش از هر چیز «حال سرمدی» صوفیه را به یاد می‌آورد. حالی که در آن مفهوم زمان و مکان (در مقایسه بازمان و مکان محسوس) استحاله یافته، موقع و موضع و فضای دیگری را طراحی می‌کند. بدین معنی ضمن طرح فرضیه ارتباط مضمونی و محتوایی نگاره‌های ایرانی با عرفان اسلامی [در اینجا به‌طور خاص] مقوله «وقت» و به تعبیری حال سرمدی صوفیه و باهدف تأویل و گشایش روزنه‌ای به‌سوی معناهای نهفته و پنهان آثار، به بررسی وجوه و شاخصه‌های قرابت این دو، ویژگی‌های تمثیلی و به‌طور اخص «ساختاری» نگاره و قابلیت انطباقان با آراء صوفیه (عین القضات همدانی، داوود قیصری، شیخ محمود شبستری و ...) با رعایت اختصار اشاره و پرداخت‌شده است.
منابع مشابه
مقایسه‌ی خسرو و شیرین نظامی و شیرین و خسرو هاتفی
خمسهی نظامی به عنوان یکی از شاهکارهای داستان پردازی فارسی، ضمن تأثیر از سنت های پیش از خود، تأثیری ژرف بر آثار پس از خود نهاد. نظیرهگویی، تقلید یا تتبع آن است که شاعر یا نویسندهای، به پیروی شاعر یا نویسندهی دیگر به خلق و نگارش اثری اقدام کند. بعد از نظامی سنت نظیرهگویی به طور گسترده رواج پیدا کرد. ازجمله مهمترین آثار نظامی که بازتاب عمدهای در ادب فارسی داشت خسرو و شیرین است. این اثر ...
متن کاملبررسی تطبیقی سیمای شیرین در «شیرین و خسرو» و «خسرو شیرین»
شیرین همسر خسرو پرویز ساسانی از معشوقه‌های مشهور و کامروای ادبیات فارسی است. دختری طنّاز و آشنا به رموز دلبری که پادشاه قدرتمند ساسانی را وادار می‌کند در برابر خواست او سر تعظیم فرود بیاورد. شهرت عشق جاودانی شیرین و خسرو حاصل تلاش نظامی کبیر است. امیرخسرو دهلوی شاعر پارسی‌گوی غیر ایرانی نیز با اقتباس از این اثر والا به خلق منظومه «شیرین و خسر...
متن کاملبررسی تطبیقی سیمای شیرین در «شیرین و خسرو» و «خسرو شیرین»
شیرین همسر خسرو پرویز ساسانی از معشوقه‌های مشهور و کامروای ادبیات فارسی است. دختری طنّاز و آشنا به رموز دلبری که پادشاه قدرتمند ساسانی را وادار می‌کند در برابر خواست او سر تعظیم فرود بیاورد. شهرت عشق جاودانی شیرین و خسرو حاصل تلاش نظامی کبیر است. امیرخسرو دهلوی شاعر پارسی‌گوی غیر ایرانی نیز با اقتباس از این اثر والا به خلق منظومه «شیرین و خسر...
متن کاملمقایسه خسرو و شیرین شهاب ترشیزی با خسرو و شیرین نظامی
پس از سرودن خمسه توسط نظامی، بویژه دو اثر مشهور غنایی او؛ یعنی لیلی و مجنون و خسرو و شیرین، بسیاری از شاعران در صدد برآمدند که به تقلید از این آثار منظومه‌هایی پدید آورند. یکی از این مقلدان، شهاب ترشیزی شاعر سده دوازدهم و آغاز سده سیزدهم است. شهاب دو منظومه غنایی به نام‌های یوسف و زلیخا و خسرو و شیرین دارد که اولی را به تقلید از جامی و دومی را به پیروی از نظامی سروده است. شهاب در مثنوی خسرو و ش...
متن کاملتحلیل عناصر داستان در منظومه های خسرو و شیرین نظامی و شیرین و خسرو هاتفی
نظامی گنجوی، در پایان قرن ششم نظم داستان های بزمی و غنایی را به نهایت کمال رسانیده است. بعد از او شاعران زیادی سعی کردند تا با نوشتن نظیره هایی در برابر منظومه های او، مهارت های خود را به نمایش بگذارند؛ که یکی از آنها هاتفی است، امّا هیچ یک از آنها به جایگاه والای نظامی نرسیده است. در این پژوهش سعی بر آن بوده است تا با تجزیه و تحلیل عناصر سازندة داستان در دو منظومة «خسرو و شیرین» نظامی و «شی...
متن کاملنقد و تحلیل وجوه روایتی شیرین و خسرو امیر خسرو دهلوی بر پایة دیدگاه تودوروف
از مهمترین نظریه های ادبی، نظریه ی ساختارگرایی (structuralism) است که به بررسی و تحلیل ساختارهای عام در نظام های معناداری همچون زبان، ادبیات، داستان، اسطوره و .... می‌پردازد. تحلیل ساختاری داستان و روایت از زیباترین تحلیل های ادبی در نقد ادبی معاصر به شمار می آید. شیرین و خسرو جزو متون کهنی محسوب میشود که در رده ی روایت های اسطوره ای به حساب می آید. زیبایی هنری شعر امیرخسرو دهلوی در شیرین و خسر...
متن کاملمنابع من
با ذخیره ی این منبع در منابع من، دسترسی به آن را برای استفاده های بعدی آسان تر کنید
ذخیره در منابع من قبلا به منابع من ذحیره شده{@ msg_add @}
عنوان ژورنال
دوره 1 شماره 2
صفحات 23- 35
تاریخ انتشار 2010-02-20
با دنبال کردن یک ژورنال هنگامی که شماره جدید این ژورنال منتشر می شود به شما از طریق ایمیل اطلاع داده می شود.
میزبانی شده توسط پلتفرم ابری doprax.com
copyright © 2015-2023